Tìm hiểu về Osechi Ryori – bữa ăn truyền thống trong ngày đầu năm mới ở Nhật Bản
Bạn đã bao giờ bắt đầu năm mới bằng việc thưởng thức set Osechi Ryori vô cùng thơm ngon và mang đậm giá trị truyền thống của Nhật Bản vào ngày đầu năm mới chưa? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những món ăn trong set Osechi Ryori và những ý nghĩa của từng món nhé. Chúng tôi cũng sẽ giới thiệu cho các bạn biết những địa điểm nào để mua những món Osechi hảo hạng, cách làm và cách thưởng thức món ăn tuyệt vời này!
This post may contain affiliate links. If you buy through them, we may earn a commission at no additional cost to you.
Vài nét về Osechi Ryori
Osechi ryori là một bữa ăn theo kiểu truyền thống của Nhật Bản dành riêng cho ngày đầu năm mới. Một set đồ ăn sẽ bao gồm rất nhiều những món khác nhau (thường là đồ nguội) đựng trong chiếc hộp sơn mài nhiều tầng được gọi là “jubako”. Mỗi món ăn trong hộp đều vô cùng hấp dẫn và có mang những ý nghĩa riêng để tượng trưng cho những lời chúc tốt lành cho năm mới.
Nguồn gốc của Osechi Ryori
Nguồn gốc của Osechi ryori có từ thời kỳ Nara ở Nhật Bản (710 – 794). Vào thời kỳ đó, người ta thường tổ chức các yến tiệc đặc biệt trong kinh thành để chào đón thời khắc giao mùa trong năm được gọi là “sechie”. Những yến tiệc này được tổ chức năm lần mỗi năm (bao gồm cả ngày đầu năm mới) vào thời gian diễn ra các “gosekku” (năm mùa lễ hội), và những buổi tiệc như vậy đã trở nên rất xa hoa và thịnh soạn vào thời kỳ Heian (794 – 1185)
Ngày đó, những yến tiệc như vậy chỉ dành cho giới quý tộc mà thôi. Cho tới tận thời kỳ Edo (1603 – 1868), năm lễ hội này mới được chính thức công nhận là ngày nghỉ lễ cho tất cả mọi người và thế là truyền thống tổ chức tiệc cũng bắt đầu lan toả tới toàn bộ dân chúng. Mặc dù ban đầu osechi không phải chỉ dành cho duy nhất một dịp trong năm, nhưng sau này dần dần osechi được gắn với ngày nghỉ lễ mừng năm mới và truyền thống này của người Nhật được kế thừa tới tận ngày nay.
Vào những ngày này, osechi ryori được coi như một buổi tiệc nhỏ dành cho các gia đình để giúp họ tạm quên đi những bộn bề của cuộc sống, có thời gian trò chuyện quay quần bên nhau trong ngày đầu năm mới. Nếu dự định đón ngày đầu năm mới ở Nhật Bản, bạn sẽ có thể gây ấn tượng với người bản địa nếu hiểu biết về osechi ryori và đón chào năm mới bằng những món ăn kiểu washoku!
Vậy Osechi Ryori có những món ăn gì?
Mặc dù những món ăn bên trong hộp jubako sẽ có kích cỡ và chất lượng khác nhau nhưng bạn có thể yên tâm rằng chắc chắn sẽ có những món ăn sau đây!
Datemaki
Datemaki là món trứng ngọt cuộn trộn với tương cá. Trông món ăn này khá giống với những cuộn giấy cổ xưa và vì thế món ăn này được xem như lời cầu chúc đem lại trí tuệ và tri thức cho cả gia đình.
Kuromame
Kuromame là món đậu tương đen có vị ngọt với ý nghĩa đem lại sức khỏe cho gia đình trong năm mới. Độ mềm của món ăn này giúp nó trở thành một trong những món ăn được ưa chuộng nhất!
Kazunoko
Kazunoko là những miếng cá trứng cá trích vàng ruộm ngâm trong dashi (nước hầm). Trong tiếng Nhật, tên gọi của món ăn có nghĩa là “đông con trẻ”, và vì thế món ăn này tượng trưng cho lời cầu chúc gia đình đông con cháu và thịnh vượng.
Kamaboko
Kamaboko là món chả cá ngon tuyệt hảo được người dân Nhật Bản ăn suốt cả năm. Vì chúng có màu đỏ và trắng (giống màu sắc của năm mới của Nhật Bản) nên thường được coi là một món cần thiết cho set osechi. Màu đỏ và màu trắng đã được sử dụng để trang trí tại các sự kiện đặc biệt ở Nhật Bản từ thời cổ đại, nếu như màu trắng được cho là sự khởi đầu mới thì màu đỏ lại tượng trưng cho sự chúc mừng.
Kamaboko thông thường được cắt theo cách đơn giản, tuy nhiên đối với món ăn dành cho năm mới thì chúng được cắt thành các hình dáng phức tạp như các con vật trong cung hoàng đạo Trung Quốc hoặc thành một hình bện như trong ảnh.
Tazukuri
Tazukuri là món con cá cơm được ngâm trong nước tương. Trong tiếng Nhật, tên của chúng được dịch theo nghĩa đen là “làm ruộng” bắt nguồn từ việc trước đây chúng thường được sử dụng làm phân bón và do đó món ăn này biểu tượng cho sự thịnh vượng và giàu có.
Kombu cuộn cá hồi
Những cuộn cá hồi thơm ngon được bọc bên trong tảo bẹ và buộc lại bằng sợi củ cải tượng trưng cho tuổi trẻ, vì vậy món ăn này thường được lũ trẻ lựa chọn đầu tiên trong set osechi khi đói!
Cá
Có hai loại cá là cá tai (cá tráp biến) và cá buri (hổ phách Nhật Bản) thường được sử dụng trong set osechi. Cá tai được sử dụng vì tên của nó gần giống với từ “medetai” trong tiếng Nhật nghĩa là “vui vẻ”. Chúng thường được cắt thành dải hoặc để nguyên con và nướng. Cá buri thường được thưởng thức như sashimi, đây là một loại cá shusse-uo, có nghĩa là tên của loại cá sễ được thay đổi khi trưởng thành. Từ “shusse-uo” có sử dụng các chữ giống như chữ “shusse” trong tiếng Nhật nghĩa là “ thành công trong cuộc sống”, do đó loài cá này là một phần quan trọng đem lại phước lành của osechi.
Kohaku Namasu
Kohaku namasu là một món ăn đơn giản gồm cà rốt và daikon (củ cải trắng) thái sợi nhỏ rồi ngâm muối chua . Ngoài việc có màu trắng và đỏ theo đúng màu sắc của năm mới (“kohaku” nghĩa là đỏ và trắng), những loại rau củ này còn biểu thị cho mối quan hệ gia đình ngày càng sâu sắc.
Khoai sọ Satoimo
Là một trong rất nhiều loại khoai môn ở Nhật Bản, món satoimo được ninh trong nước dashi và nước tương cho đến khi mềm và ngon ngọt. Các củ khoai được lớn lên từ một cây duy nhất nên satoimo tượng trưng cho sự ban phước của việc sinh sôi.
Tataki Gobo
Tataki gobo là rễ cây ngưu bàng được giã nhỏ, tẩm gia vị và nấu chín. Chúng bám rễ sâu vào trong lòng đất và có vị ngọt nên đại diện cho mối quan hệ gia đình bền chặt và mạnh mẽ.
Tôm
Những chú tôm tươi ngon của Nhật Bản được đưa vào trong set đồ ăn osechi vì hình dáng cong cong của những con tôm giúp người ta liên tưởng tới các cụ già còng lưng. Do đó, tôm được tượng trưng cho sự trường thọ và thông thái.
Kuri Kinton
Kuri kinton là hạt dẻ ngào đường được thưởng thức một mình hoặc trộn với khoai lang nghiền. Màu vàng và hình dạng của chúng giống với đồng tiền koban hình bầu dục từng được sử dụng ở Nhật Bản nên món ăn này được tượng trưng cho sự giàu có và tài lộc.
Renkon
Những miếng củ sen có vị ngọt, chát, giòn và hơi dính với hình dáng đẹp mắt với những lỗ tròn nhỏ giúp bạn có thể nhìn xuyên qua khi ăn. Những lỗ hổng này được xem là sẽ đem lại sức mạnh cho các gia đình để dự đoán và phòng ngừa những khó khăn trong tương lai.
Những loại món ăn khác!
Set osechi ryori hiện đại đã có nhiều thay đổi so với set ăn truyền thống xa xưa của Nhật Bản để đưa thêm vào rất nhiều món ăn mới vô cùng đa dạng và phong phú. Thậm chí, bây giờ người ta có thể còn cho thịt nguội như ham hay quả ô liu vào trong set đồ ăn. Thêm vào đó, mỗi địa phương ở Nhật lại có kiểu osechi độc đáo của riêng mình, đặc biệt là các vùng Kanto và Kansai. Vì thế, đừng cảm thấy ngạc nhiên nếu bạn nhìn thấy thứ gì đó khác lạ, hãy cứ thoải mái thưởng thức những món ăn tuyệt vời này nhé.
Những món không nằm trong set osechi cũng được ăn trong ngày đầu năm mới
Bên cạnh set đồ ăn osechi ryori thịnh soạn, người Nhật còn có một vài món ăn truyền thống khác cũng rất nổi tiếng cho ngày đầu năm mới.
Cam Daidai
Những miếng cam daidai của Nhật có vị hơi chát và rất xinh xắn thường xuất hiện tại các gia đình của Nhật trong ngày đầu năm mới. Trong tiếng Nhật, daidai có nghĩa “từ đời này sang đời khác”. Miếng cam này thường được đặt để trang trí trên những chiếc bánh kagami mochi (hình vẽ phía trên).
Kagami Mochi
Cho dù không nằm trong thực đơn các món trong set osechi ryori nhưng kagami mocha là một phần không thể thiếu cho những buổi tiệc chào đón năm mới. Trong tiếng Nhật, kagami mochi có nghĩa là mochi hình dạng chiếc gương và món bánh này bao gồm hai miếng mochi có kích cỡ khác nhau được xếp chồng lên nhau, sau đó người ta đặt thêm một miếng cam daidai lên trên để trang trí. Chiếc bánh được đặt lên một chiếc khay sanpo đặt ở trên bàn thờ Shinto hoặc góc nghệ thuật tokonoma ở trong gia đình. Nghi lễ này hàm ý sẽ bảo vệ căn nhà không bị hỏa hoạn và cũng có ý nghĩa để kết nối giữa năm cũ và năm mới.
Món súp Mochi vào ngày đầu năm mới
Món súp mochi của năm mới, có tên là ozoni là món ăn truyền thống bắt nguồn từ những năm 1440. Theo tục lệ, món súp này sẽ lấy nguyên liệu là mochi được để lại tại các ngôi chùa của Nhật Bản trong đêm giao thừa như một cách thể hiện lòng tôn kính với các thánh thần trong ngày đầu năm mới. Trong súp, người ta cho vào một lượng lớn các loại rau củ và luộc chúng lên. Món súp này rất đơn giản và dễ nấu để giúp đầu bếp của gia đình không phải quá vất vả và có thời gian nghỉ ngơi. Nhiều gia đình của Nhật ngày này lựa chọn cách nấu súp đơn giản hơn với nguyên liệu chỉ là mochi để lưu giữ nét truyền thống.
Có thể mua set Osechi Ryori ở đâu?
Để phù hợp với các gia đình hiện đại bận rộn, các set osechi ryori thường có thể được đặt hàng trước từ các combini, trung tâm thương mại hay nhà hàng và được giao khoảng ngày đầu năm mới. Các đơn đặt hàng trước cho các set Osechi có thể thực hiện sớm nhất từ tháng 9 hoặc tháng 10, và bạn đặt hàng càng sớm thì giá càng ưu đãi.
Hiện nay còn có một lựa chọn tiện lợi mà nhiều người sử dụng là đăt hàng các set osechi trực tuyến từ các trang web bán hàng như Rakuten, Amazon, hay Trang web của trung tâm thương mại Takashimaya. Có vô số lựa chọn có sẵn với những mức giá khác nhau, vì vậy chắc chắn sẽ có một set osechi phù hợp với bạn.
Thông thường một set osechi tiêu chuẩn có giá khoảng 20.000 yên nhưng cũng có những loại phù hợp với ngân sách hơn chỉ từ 5.000 yên hoặc ít hơn. Nếu bạn muốn thưởng thức ở ngoài, các nhà hàng cũng phục vụ những suất osechi vừa mới chế biến ở khắp các nhà hàng ở Nhật Bản. Osechi rất được yêu thích nên tốt nhất bạn nên đặt trước nhé!
Làm set đồ ăn Osechi như thế nào
Để làm những món ăn trong set đồ ăn Osechi đòi hỏi bạn tốn rất nhiều thời gian và công sức và thường phải mất nhiều ngày để chuẩn bị trước các nguyên liệu. Nếu bạn lựa chọn thử thách tự làm set osechi cho mình, hãy chuẩn bị tinh thần làm việc khá vất vả đấy nhé!
Để chuẩn bị set đồ ăn osechi đúng phong cách truyền thống, bạn sẽ phải tuân theo các quy tắc! Đầu tiên bạn sẽ phải tìm mua một chiếc hộp jubako có 3, 4 hoặc 5 tầng, với giá rẻ nhất là 1,000 yên. Mỗi tầng của chiếc hộp sẽ phải đựng tới 3, 6 hoặc 9 thành phần khác nhau. Nếu bạn chọn hộp 3 tầng, thì ở tầng trên cùng của hộp, bạn nên đặt những món otsumami (món khai vị) như kazunoko, tazukuri và kuromame.
Tầng giữa của chiếc hộp jubako là để đựng các món chiên rán hoặc ngâm giấm như cá, tôm và kohaku namasu (món dưa góp kiểu Nhật). Tầng dưới đáy của chiếc hộp đựng những món hầm như củ sen hoặc khoai sọ. Nếu chiếc hộp jubako của bạn có 4 hoặc 5 tầng, bạn có thể để riêng các món chiên rán và các món rau củ ngâm giấm vào hai tầng khác nhau. Bên cạnh đó, bạn có thể để trống tầng đáy của hộp jubako với hàm ý rằng đó là nơi để dành cho những lời chúc phúc của thánh thần dành cho mình. Để biết thêm thông tin chi tiết về cách nấu các món ăn cho bữa osechi, bạn có thể tham khảo các công thức đơn giản và dễ làm tại trang web Just One Cookbook.
Nếu muốn chuẩn bị cẩn thận hơn nữa cho bữa osechi của mình, bạn có thể mua những đôi đũa iwaibashi dành cho dịp lễ hội. Những đôi đũa này có thiết kế độc đáo, với hai đầu đũa có kích cỡ như nhau và nhỏ hơn phần thân đũa. Ý nghĩa của những chiếc đũa thế này là để bạn thưởng thức đồ ăn bằng một đầu còn đầu kia là để thánh thần cũng dùng bữa với bạn. Điều này giống như thể bạn sẽ không bao giờ phải ăn một mình!
Thưởng thức Osechi Ryori như thế nào?
Nếu bạn được mời tham dự ngày lễ shogatsu (ngày đầu năm mới ở Nhật) với một gia đình Nhật Bản, thì đó quả là điều vô cùng may mắn dành cho bạn. Nếu bạn muốn gây ấn tượng với chủ nhà, hãy lưu ý những quy tắc đơn giản khi dùng bữa osechi ryori như sau!
- Luôn đợi người lớn tuổi nhất trong nhà gắp thức ăn của họ đầu tiên
- Khi ăn chiếc hộp jubako, bạn nhớ quy tắc ăn từ ngoài vào trong, tức là thưởng thức các món ở bên rìa hộp trước rồi ăn dần các món ở phía trong.
- Đừng ăn luôn trong hộp jubako. Hãy lấy những món ăn mà mình muốn thưởng thức ở trong hộp, đặt vào một chiếc đĩa torizara nhỏ xinh rồi mới thưởng thức.
Đương nhiên là những người từng sinh sống ở Nhật Bản đều biết rằng ngày nay, những gia đình Nhật Bản thông thường không quá khắt khe với các quy tắc truyền thống xa xưa nên bạn đừng quá căng thẳng. Điều quan trọng nhất là bạn cảm thấy vui vẻ trong khi thưởng thức những món ăn tuyệt vời và vô cùng thơm ngon trong bữa tiệc này.
Hãy tận hưởng bữa tiệc mừng năm mới đúng chuẩn kiểu Nhật với Osechi Ryori!
Như vậy là chúng ta đã cùng tìm hiểu về osechi ryori, một trong những nét truyền thống độc đáo cho lễ mừng năm mới của người Nhật Bản. Mặc dù có thể có những món ăn không hợp khẩu vị nhiều người, nhưng có lẽ bạn nên thử một lần trong đời thưởng thức những món ăn trong set osechi để hiểu rõ hơn về nét ẩm thực truyền thống của người Nhật đó!
Nếu bạn muốn gửi phản hồi về bài viết, hay có ý tưởng muốn chia sẻ hoặc câu hỏi liên quan đến Nhật Bản, vui lòng chia sẻ trên trang Facebook của chúng tôi!
Thông tin trong bài viết được cập nhật tại thời điểm công bố
Người viết
