Justin Potts - Quảng bá văn hóa Nhật Bản thông qua rượu sake

Hành trình đi tìm kiếm đam mê

Chúng tôi đã gặp Justin Potts tại Ponshukan - một cửa hàng lưu niệm sang trọng ở ga Niigata nổi tiếng với rất nhiều loại rượu sake địa phương. Sinh sống tại tỉnh Chiba, Justin thường xuyên đi khắp nơi tại Nhật Bản để tìm kiếm các trung tâm sản xuất bia, rượu lên men và các sản phẩm làm cầu nối giữa khu vực nông thôn và thành thị Nhật Bản. Không có gì ngạc nhiên khi biết rằng Niigata là một trong những địa điểm mà anh ấy thường xuyên lui tới nhất, vì tại đây có số lượng nhà máy sản xuất rượu sake lớn nhất Nhật Bản.

Hành trình đến Nhật Bản của Justin cũng bắt đầu giống như nhiều người khác. Bắt đầu với một chương trình trao đổi đại học, anh đã có khoảng thời gian tham gia công việc giảng dạy và một số công việc khác, tìm kiếm một lĩnh vực mà anh ấy thực sự quan tâm.

Theo thời gian, Justin bắt đầu nhận thấy rằng các đô thị lớn mà anh đang sinh sống không có nhiều mối liên hệ với lĩnh vực ẩm thực mà anh ấy quan tâm như nguyên liệu, nhà máy sản xuất và cộng đồng,... 

Khi khám phá ẩm thực địa phương tại một số khu vực khác, Justin mong muốn có thể tìm hiểu sâu hơn về ẩm thực, nhưng không biết làm thế nào để tìm hoặc nên bắt đầu từ đâu.

Một người họ hàng của vợ Justin không những giúp anh tìm hiểu về lĩnh vực này mà còn mở ra cho anh ấy một con đường sự nghiệp hoàn toàn mới. Tham gia rất nhiều vào công việc quảng bá các món ăn, sản phẩm địa phương của Nhật Bản và hơn thế nữa, người họ hàng này đã mở ra cánh cổng đến với thế giới mà Justin quan tâm bấy lâu nay và anh ấy đã "bắt tay" vào nghiên cứu luôn mà không hề do dự.

Bỏ lại công việc của mình, Justin chuyển từ Osaka đến Tokyo để bắt đầu công việc mới tại Umari, một nhóm thiết kế dự án chuyên phát triển các thương hiệu và sản phẩm nông thôn.

Thông qua công việc mới của mình, Justin bắt đầu thực hiện các chuyến du ngoạn đến các trang trại và nhà sản xuất trên khắp đất nước để mở rộng các mối quan hệ. Chính tại đây, Justin đã có một tiến mới đó là chế tạo ra khuôn “koji”.

Justin nhận ra rằng phần lớn đồ ăn và thức uống của Nhật Bản mà anh đã thưởng thức, cả ở nông thôn và thành phốnhư miso, nước tương và rượu sake đều có điểm chung đó là được chế tạo thông qua quá trình lên men bằng cách sử dụng nấm koji.

Mặc dù trước đây Justin đã có vài lần tiếp xúc với loại thực phẩm này, nhưng vào thời điểm đó anh chưa thực sự quan tâm tới chúng nhiều như hiện tại. Tuy nhiên, thông qua những chuyến đi đến các vùng nông thôn Nhật Bản, Justin nhận thấy tại những nơi anh ghé thăm các sản phẩm mà họ sản xuất thường có mối liên hệ sâu sắc với đời sống của người dân địa phương, tạo nên yếu tố cơ bản trong bản sắc và văn hóa của từng khu vực.

Phát hiện này là tia sáng khuyến khích Justin đi sâu hơn vào lĩnh vực thực phẩm lên men của Nhật Bản.

Tìm được niềm đam mê với thế giới rượu sake

Mặc dù có nhiều cơ hội đi đến các vùng nông thôn Nhật Bản thông qua những chuyến đi công tác nhưng Justin vẫn cảm thấy mình như một người ngoài cuộc. Việc ghé thăm các khu vực nông nghiệp địa phương và nhà máy sản xuất bia trong một thời gian ngắn trước khi trở về Tokyo chỉ khiến anh cảm thấy xa cách hơn với nơi phát triển lĩnh vực mà Justin đam mê.

Với khao khát được đắm mình hoàn toàn trong thế giới đó, anh đã chuyển sang làm việc tại Nhà máy bia rượu Kidoizumi trên bán đảo Boso ở Chiba, nơi anh đã cống hiến hết mình để học nghệ thuật nấu rượu sake từ đầu.

Bắt đầu hoạt động từ năm 1879, Kidoizumi từ lâu đã trở thành trụ cột của cộng đồng địa phương và đó chính xác là lĩnh vực mà Justin muốn theo đuổi. Kidoizumi sử dụng các phương pháp sản xuất bia độc nhất vô nhị do nhà máy phát triển, tạo ra rượu sake đặc biệt được làm từ gạo trồng tự nhiên hữu cơ. Họ đặc biệt chú ý đến thành phần chế biến rượu, đến mức sẵn sàng mua gạo trên thị trường chợ đen khi việc sản xuất nằm dưới sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ.

Trong vòng 1 năm 4 tháng, Justin làm việc 7 ngày một tuần, bắt đầu từ 5:30 sáng và kết thúc vào lúc 5:30 chiều, thường xuyên phải quay lại sau đó để kiểm tra xem mọi thứ có hoạt động trơn tru hay không. Mặc dù mệt mỏi, nhưng điều đó cho thấy niềm đam mê và cống hiến hết mình cho công việc của Justin. Anh đã bắt đầu thích ứng được với công việc và cảm thấy hoàn toàn hạnh phúc khi dần hiểu rõ hơn về những gì anh đang đầu tư vào và tại sao.

Với kinh nghiệm của mình, Justin đã dần nắm bắt được tiêu chuẩn, quy trình sản xuất rượu sake - bước tiếp theo cần thiết trong sự nghiệp của anh ấy, tiếp đó anh đã học để trở thành một “sakasho” (Bậc thầy về rượu Sake), một chứng chỉ do Viện dịch vụ rượu Sake (Japan's Sake Service Institute) của Nhật Bản cấp. Chỉ có khoảng 300 sakasho được chứng nhận vào năm 2017 và Justin là người nước ngoài thứ hai nhận được chứng chỉ này vào thời điểm đó.

Việc trở thành một sakasho cùng với chứng nhận trước đây của mình - “kikizakeshi” (chứng nhận kinh nghiệm sản xuất rượu sake của Nhật Bản), đã mở ra một cơ hội việc làm mới cho Justin. Những người trong ngành từ khắp Nhật Bản đã liên hệ với anh với hy vọng có thể thuê được một tài năng như Justin để giúp đỡ những dự án của họ. Những tháng ngày phải vất vả tìm kiếm cơ hội của Justin đã kết thúc tại đây.

Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất rượu

Sau khi trở thành một chuyên gia sản xuất rượu, bước tiếp theo của Justin là mở rộng tầm ảnh hưởng của mình trong ngành. Justin đã thành lập doanh nghiệp Potts.K Productions cùng với vợ - một đầu bếp đầy nhiệt huyết kiêm hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp, để khởi động dự án với ngành sản xuất rượu, thực phẩm lên men và thực phẩm Nhật Bản. Dự án này bao gồm Koji Akademia - một dự án được Justin tiến hành cùng với người cố vấn của mình, Nakaji. Trước đại dịch, họ đã tổ chức các cuộc hội thảo khuyến khích các hộ gia đình và đầu bếp chuyên nghiệp áp dụng việc sản xuất koji trong cuộc sống hàng ngày và đưa sản phẩm này vào công việc kinh doanh của mình.

Justin tin rằng giao tiếp là chìa khóa để thu hẹp khoảng cách giữa những người tiêu dùng thành thị và các nhà sản xuất hoạt động tại các vùng nông thôn. Nhiều doanh nghiệp sản xuất rượu chưa có kinh nghiệm trong việc thu hút người tiêu dùng sinh sống ở những khu vực thành phố và giá trị của những sản phẩm họ làm ra dần bị mất đi. Nhiệm vụ của Potts.K Productions là xác định chính xác điều gì khiến họ trở nên đặc biệt và làm việc với người dân địa phương để giúp họ hình thành một thương hiệu nổi bật.

Một trong những dự án này chính là UDON HOUSE, một nhà nghỉ ở Kagawa - khu vực nổi tiếng với mì udon - kết hợp giữa mô hình lưu trú và giáo dục ẩm thực. Du khách sẽ có cơ hội được hòa mình vào trung tâm văn hóa udon của Kagawa và có được những trải nghiệm đáng nhớ. Tự hào với một trang web thu hút và nằm trong một trang trại “kominka” kiểu Nhật, những dự án như UDON HOUSE đã cân bằng một cách khéo léo giữa văn hóa địa phương mà không làm mất đi những giá trị cơ bản.

Chia sẻ đam mê của mình với thế giới

Mặc dù Justin đã đặt chân đến hầu hết mọi nơi ở Nhật Bản nhưng trái tim và tâm hồn của anh ấy vẫn luôn hướng về rượu sake. Anh luôn hào hứng trong việc tìm cách đưa rượu sake đến gần hơn với người tiêu dùng nói chung, đặc biệt là những người sống ở nước ngoài hoặc những người không giao tiếp được bằng tiếng Nhật.

Là một người hâm mộ podcasting, Justin đã khá thất vọng khi không tìm thấy những podcast giới thiệu về rượu sake vào thời điểm đó nên anh đã nảy ra ý tưởng làm podcast về chủ đề này. Tuy nhiên, podcasting vẫn chưa phổ biến ở Nhật Bản và có rất nhiều bài thuyết trình thu hút được sự chú ý trước khi dự án của anh ấy bắt đầu. Với ý tưởng đặc sắc và tầm ảnh hưởng lớn trong ngành, Justin đã nhận được sự hỗ trợ từ Hiệp hội các nhà sản xuất rượu Sake & Shochu Nhật Bản (JSS). Sau đó anh đã tập hợp một nhóm các chuyên gia về rượu có thể giao tiếp bằng tiếng Anh để giúp anh ấy tạo ra podcast.

Thông qua podcasting, Justin và đội ngũ của mình đã giới thiệu về rượu sake và rượu shochu thông qua những câu chuyện chân thực về con người hơn là những bài giảng về kỹ thuật khô khan. Tập đầu tiên của “Sake On Air” được phát hành vào tháng 10 năm 2018 và đã kỷ niệm cột mốc tập thứ 80 vào tháng 3 năm 2022. Tất cả đều miễn phí và tập trung giới thiệu về những yếu tố mới của ngành sản xuất rượu, đi sâu vào các khu vực sản xuất rượu sake và cũng có cả các cuộc phỏng vấn với những doanh nghiệp lớn trong ngành và những nội dung thú vị khác nữa.

Những hy vọng của Justin về tương lai của rượu Sake

Justin tin rằng rượu sake hoàn hảo theo cách của nó. Thay vì tạo ra những thay đổi không cần thiết, anh tập trung tìm cách thể hiện sức hấp dẫn của rượu sake thông qua những câu chuyện xung quanh nó. Justin không muốn biến những doanh nghiệp và nhà máy sản xuất rượu ở nông thôn thành điểm thu hút khách du lịch toàn cầu, thay vào đó, anh hy vọng có thể nắm bắt được điều gì khiến chúng trở nên đặc biệt và giới thiệu điều đó đến với du khách.

Justin cho biết ngành công nghiệp rượu sake đã phát triển đáng kể kể từ khi anh gia nhập và anh dự đoán sẽ có nhiều thay đổi hơn nữa trong tương lai. Nhiều nhà máy đã loại bỏ những quy tắc cứng nhắc và thử nghiệm các loại rượu mới để tìm kiếm các bí quyết truyền thống hơn để lấy cảm hứng.

Thông qua Ponshukan, Justin đã chỉ ra một số loại rượu mới, bao gồm cả loạt sản phẩm GO-POCKET chất lượng từ Nhà máy rượu Tsunan Sake, nơi Justin đã uống rượu với chủ tịch nhà máy vào đêm hôm trước. Những chiếc túi đựng rượu sake tiện dụng này được thiết kế để dễ dàng mang theo, phù hợp với xu hướng cắm trại ngoài trời ngày càng phổ biến ở Nhật Bản. Đối với Justin, các nhà máy rượu như Tsunan Sake có thể cân bằng một cách khéo léo việc tôn vinh các giá trị cốt lõi của họ trong khi vẫn bắt kịp các xu hướng mới nhất,  giúp rượu sake không trở nên "lỗi thời".

Bên cạnh những đổi mới trong sản xuất rượu và đồ uống, Justin cũng đã chứng kiến ​​nhiều thay đổi khác, chẳng hạn như giáo dục và quảng bá. Hiện anh đang tham gia rất nhiều dự án, bao gồm cả dự án của riêng Justin, nhằm phổ biến việc khám phá Nhật Bản thông qua rượu sake và các sản phẩm khác. Các hoạt động trong đó bao gồm trồng trọt, các tour thưởng thức rượu sake với thực phẩm địa phương, các lớp học nấu ăn, gặp gỡ các nhà sản xuất rượu và người dân địa phương, hay ghé thăm các quán izakaya.

Tuy nhiên, nếu bỏ qua tất cả những điều này và chỉ nhìn vào số liệu, chúng ta có thể thấy ngành công nghiệp rượu sake trong nước đang trở nên suy yếu. Trong bối cảnh rượu sake đang trở nên phổ biến ở nước ngoài, nhiều nhà sản xuất rượu cũng đang hướng tới thị trường quốc tế. Dù đây là một tin tích cực, nhưng Justin cảm thấy rằng Nhật Bản không nên chỉ dựa vào doanh số bán hàng ở nước ngoài để thúc đẩy ngành công nghiệp rượu sake.

“Việc mở rộng và phát triển ngành rượu sake ra nước ngoài là một điều tuyệt vời, và chúng ta nên tiếp tục theo đuổi nó, nhưng tôi nghĩ rằng nếu tương lai của một món đồ uống chỉ phụ thuộc vào thị trường quốc tế thì quả là một điều đáng buồn. Giá như Nhật Bản học cách trân trọng hơn những giá trị vốn có của sake như một cách để duy trì và phát huy các yếu tố văn hóa của Nhật Bản và tập trung phát triển hơn nữa ở thị trường trong nước thì tôi nghĩ ngành công nghiệp này sẽ còn rực rỡ hơn nữa”.

Về các dự án của riêng mình, Justin hy vọng rằng một ngày nào đó "Sake On Air" sẽ mở rộng ra các ngôn ngữ khác. Thay vì chỉ dịch nội dung hiện tại, anh mong muốn có nhiều người hơn nữa cùng tạo ra nội dung podcast để phục vụ khán giả của riêng họ, cho phép những người không nói tiếng Anh cũng có cơ hội tìm hiểu về rượu sake. Điều này sẽ thu hút nhiều người đến Nhật Bản hơn và làm nổi bật giá trị đích thực của văn hóa rượu sake ở cả trong nước và nước ngoài.

Tận hưởng trọn vẹn rượu Sake khi ở Nhật Bản

Justin tin rằng mọi người có thể thu được rất nhiều thứ từ việc thưởng thức rượu sake. Bên cạnh hương vị thơm ngon và "thú vui" say xỉn, rượu sake là một trong những điểm hấp dẫn về văn hóa Nhật Bản. Rượu sake chứa vô số nét văn hóa, truyền thống và lịch sử địa phương, có thể kết nối mọi người thông qua một ly rượu. Rượu sake xuất hiện ở hầu như khắp mọi nơi, từ khu vực nông thôn, những doanh nghiệp sản xuất rượu đến các quán nhậu và quán bar.

Sake có hương vị đặc sắc nhờ vào khí hậu, đất và nước của từng khu vực địa phương, chứa đựng tất cả những điều tốt đẹp nhất xung quanh. Kết hợp với ẩm thực địa phương, cây nhà lá vườn, đây quả là một sự kết hợp tuyệt vời và cũng quan trọng không kém việc tham quan các thắng cảnh và hòa nhập với người dân địa phương.

“Chỉ cần thoát khỏi lối mòn và bạn sẽ gặt hái được những kinh nghiệm của riêng mình. Không có gì xác thực hơn thế” - Justin chia sẻ. Dù rất yêu thích và tôn trọng sự đa dạng ở các đô thị lớn như Tokyo, Justin vẫn kiên quyết cho rằng “tương lai của Nhật Bản nằm ở những vùng nông thôn” và những du khách yêu thích những sản phẩm địa phương của Nhật Bản sẽ có cơ hội khám phá những điều thú vị bên ngoài khu vực thành thị.

Giúp những sản phẩm rượu sake dễ tiếp cận hơn tại Nhật Bản

Theo bước chân của Justin Potts, những sản phẩm và ẩm thực ở vùng nông thôn Nhật Bản chắc chắn sẽ góp phần giúp cho văn hóa nước Nhật thêm độc đáo hơn. Với việc du lịch đang dần mở cửa, chúng tôi rất vui mừng được biết công việc của Justin và ngành công nghiệp rượu sake của Nhật Bản nói chung sẽ có cơ hội phát triển hơn nữa trong tương lai! Để cập nhật những thông tin mới nhất về rượu sake và các dự án của Justin, hãy theo dõi kênh podcast "Sake On Air" và Potts.K Productions tại link bên dưới nhé!

Nếu bạn muốn gửi phản hồi về bài viết, hay có ý tưởng muốn chia sẻ hoặc câu hỏi liên quan đến Nhật Bản, vui lòng chia sẻ trên trang Facebook của chúng tôi!