Bảo tàng Meiji Mura ở Aichi: Sự hiện đại hóa từ thời kì Minh Trị

Tọa lạc tại Inuyama-shi thuộc tỉnh Aichi, Meiji Mura là bảo tàng ngoài trời rộng lớn với diện tích 1 triệu m2. Nơi đây trưng bày 67 công trình kiến trúc hiện đại và công trình công cộng được xây dựng từ thời Minh Trị trên khắp đất nước Nhật Bản.

Bảo tàng Meiji Mura mở cửa đón khách thăm quan từ năm 1965, vào thời kì kinh tế Nhật Bản đang hưng thịnh. Kiến trúc sư Yoshiro Taniguchi và giám đốc Công ty đường sắt Nagoya - Motoo Tsuchikawa đã rất lo ngại khi nhiều công trình kiến trúc có giá trị thời Minh Trị đang dần biến mất nhanh chóng trước một xã hội định hướng phát triển kinh tế. Vì vậy, họ đã sáng lập ra công viên bảo tàng này để bảo tồn những di sản văn hóa đang đối mặt với những mối đe dọa từ các dự án phát triển kinh tế. Dưới đây, chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn một vài công trình nổi bật trong Bảo tàng Meiji Mura. 

Đây vốn là nhà thờ Thánh John ở Kyoto, một trong những công trình đầu tiên được di dời đến Bảo tàng Meiji Mura khi mới mở cửa. Nhà thờ được xây dựng chủ yếu theo kiểu kiến trúc Roman, nhưng cửa sổ và cửa ra vào hình vòm cuốn nhọn và cửa sổ mắt lưới cong lại được thiết kế theo phong cách Gothic, khiến cho ngay cả những du khách người Nhật cũng phải trầm trồ ngạc nhiên. Ở Nhật, những tòa nhà cổ theo phong cách phương Tây thanh lịch như này đang dần biến mất theo thời gian. Nhiều người Nhật chắc đã không nghĩ có thể nhìn thấy một nhà thờ châu Âu tuyệt đẹp như vậy trên quê hương mình.

Đây là nhà của Hầu tước Tsugumichi Saigo, một biệt thự tiêu biểu của "phong cách thuộc địa". Jyudo (Tsugumichi) Saigo là em trai của Takamori Saigo, phục vụ dưới thời Edo và Minh Trị trong vai trò Bộ trưởng Quân đội và Hải quân. Trong phim Segoden (một phim truyền hình hư cấu lịch sử của NHK được phát sóng vào năm 2018), diễn viên Ryo Nishikido đảm nhận vai người anh hùng này dưới thời kỳ Minh Trị.

Quay trở lại với kiến trúc, lý do tòa nhà phương Tây này được gắn nhãn là mang "phong cách thuộc địa" chính là ở phần ban công. Cấu trúc nhà châu Âu bản địa vốn không có ban công, nhưng khi người châu Âu đến châu Á để mở rộng thuộc địa, cấu trúc ban công truyền thống của châu Á đã được thêm vào trong các thiết kế phương Tây để phù hợp với điều kiện thời tiết cũng như cuộc sống của người dân địa phương. Những người Nhật thân phương Tây đã chấp nhận điều này và đưa nó vào trong các công trình của họ.

Dưới đây là hai tòa nhà hành chính theo đặc trưng kiến trúc Giyofu (kiểu giả phương Tây) được thiết kế vào đầu thời kì Minh Trị. Đây chính là Văn phòng tỉnh Mie và Văn phòng quận Higashi Yamanashi.

Phong cách Giyofu là kiểu kiến trúc Nhật Bản quá độ trước khi áp dụng các kĩ thuật xây dựng phương Tây chính thống. Những tòa nhà mô phỏng phong cách phương Tây này được xây dựng bởi các thợ mộc truyền thống người Nhật và được gắn một hình tròn đặc trưng ở mặt trước tòa nhà do ảnh hưởng "sự kết hợp Đông - Tây" và "sự hình dung về phía Tây". Tình cờ, văn phòng tỉnh Mie và văn phòng quận Higashi Yamanashi đều từng được sử dụng làm phim trường và xuất hiện trong phim truyền hình Nhật Bản "Saka no ue no kumo (Mây trên dốc)" và "Đầu bếp của Thiên hoàng".

Đối diện với văn phòng tỉnh Mie, những chiếc xe của Hoàng đế Meiji và Hoàng hậu Shoken được trưng bày trong nhà máy Shimbashi của Cục đường sắt Nhật Bản cũng là điểm đến không thể bỏ qua của những người yêu thích xe lửa.

 

Xe Hoàng gia là những chiếc xe đặc biệt được sử dụng trong các gia đình Hoàng gia Nhật Bản. Hai khoang được trang trí các biểu tượng của gia đình Hoàng gia như hoa cúc và hoa hông bao gồm 3 phiến lá và những bông hoa cách điệu theo thứ tự 5-5-7. Ngoài các biểu tượng của Hoàng tộc, con dấu của gia đình Ichijo cũng được sử dụng trên xe của Hoàng hậu Shoken. Hoàng hậu Shoken được sinh ra trong gia đình Ichijo, một nhánh của gia tộc Fujiwara - gia đình quyền lực nhất trong lịch sử Nhật Bản. Do đó, dấu của gia đình Ichijo tương đương với gia tộc Fujiwara.

Công trình kiến trúc kiểu Đức này là Viện nghiên cứu y tế, được thành lập bởi Shibasaburo Kitasato, người được in ảnh chân dung trên tờ tiền 1,000 yên. Shibasaburo Kitasato là người tiên phong nghiên cứu về vi khuẩn, ông đã thành công trong việc phát triển nghiên cứu vi khuẩn uốn ván cùng với nhóm nghiên cứu của mình khi đang học tập tại Đức; cũng như thành công trong phát triển liệu pháp huyết thanh. Bạn có thể tìm thấy trưng bày về các nghiên cứu của ông trong tòa nhà này. Ông đã chọn kiểu kiến trúc Đức cho viện nghiên cứu của mình do có một thời gian học tập tại đất nước này.

Tòa nhà gỗ theo phong cách Nhật Bản trong ảnh dưới là Bệnh viện Trung ương Hội chữ thập đỏ Nhật Bản, được thiết kế bởi Tokuma Katayama, một trong những kiến trúc sư tài năng nhất thời Minh Trị.

Katayama được công nhận là một công trình kiến trúc phương Tây lịch sử theo phong cách Pháp, đặc biệt là những tòa nhà do ông thiết kế dành cho gia đình Hoàng gia như Cung điện Akasaka và bảo tàng Hoàng gia (nay là bảo tàng Quốc gia). Trong số những thiết kế của ông thì Bệnh viện trung ương hội chữ thập đỏ Nhật Bản được thiết kế vào những năm đầu sự nghiệp của ông lại khác hoàn toàn về phong cách với các công trình còn lại. Đây là kiến trúc gỗ giúp bảo tồn đặc trưng phong cách kiến trúc Nhật Bản. Người ta nói rằng kết cấu hình tháp nhỏ ở trên mái có tác dụng thông gió cho tòa nhà.

Bệnh viện trung ương hội chữ thập đỏ Nhật Bản cũng từng xuất hiện trong nhiều bộ phim và chương trình truyền hình như “Saka no Ue no Kumo” và “Tuyết mùa xuân”. Ngoài ra, phim hoạt hình "Golden Kamuy" cũng đã tham khảo hình ảnh tòa nhà làm các cảnh vẽ trong truyện tranh.

Công trình có mái vòm lớn bên trên này là Bưu điện Uji Yamada, ban đầu được đặt trước đền Ise. Toàn bộ tòa nhà nằm ở trung tâm được bao quanh bởi hội trường hình tròn có hai cánh hình V hướng sang hai bên và được lợp mái bằng đồng. Phần mái của tháp ở cả hai phía được thiết kế theo phong cách Baroque, phù hợp một cách tinh tế với kết cấu chính bằng gỗ đơn giản. Bạn chỉ có thể chỉ có thể chiêm ngưỡng kiểu kiến trúc độc đáo này ở Nhật Bản. Nếu bạn xem phìm truyền hình buổi sáng của NHK "Gochisosan", bạn hẳn đã bị ấn tượng với hình ảnh tòa nhà này xuất hiện trong phim.

Nhà thờ này trước đây là Nhà thờ lớn St. Francis Xavier ở Kyoto. Nhìn bên ngoài, đây giống như một nhà thờ thời trung cổ với màu sơn trắng đơn giản và không có trang trí nào đặc biệt và cũng không thể sánh với nhà thờ Thánh John đã nói đến ở trên. Nhưng khi bước vào bên trong, bạn sẽ phát hiện thấy hiệu ứng được tạo bởi ánh sáng chiếu qua kính màu thật lấp lánh. Vậy nên, bạn nhớ đến thăm nhà thờ này vào những ngày nắng đẹp nhé!

Tòa nhà dưới đây có phần cổng đồ sộ giống như một lâu đài phương Tây là Cổng chính của nhà tù Kanazawa, một trong năm nhà tù chính trong thời kì Minh Trị, công trình này được xây dựng bởi Yamashita Keijiro, một kiến trúc sư chuyên thiết kế các công trình về pháp lí. Toàn bộ "5 nhà tù vĩ đại thời Meiji" đều là tác phẩm của ông.

Theo quan điểm thẩm mĩ hiện đại, bạn có thể sẽ thấy khó hiểu khi một nhà tù lại được xây dựng theo phong cách kiến trúc "tuyệt đẹp, phong cách và đậm tính thẩm mĩ". như thế này.

Thực tế, từ thời cổ đại, kiến trúc vẫn luôn là phương tiện thể hiện của sức mạnh. Nhiều từ vựng kiến trúc khác nhau cũng là công cụ tốt cho việc truyền đạt các ý thức hệ khác nhau. Mặc dù tất cả các loại hình nghệ thuật đều có loại chức năng này, tuy nhiên thật không dễ để phổ biến các bức tranh, phim truyền hình hay các hình thức nghệ thuật sáng tạo khác, và mọi người cần biết chữ để hiểu văn bản. Tuy nhiên, với kiến trúc điều đó không cần thiết, mọi người chỉ cần đi ngang qua và có thể dễ dàng nhìn thấy cũng như cảm nhận chúng. 

Thời Minh Trị, chính quyền đã xây dựng nhiều công trình theo phong cách phương Tây hùng vĩ không chỉ nhằm mục đích thể hiện khát vọng của Nhật Bản muốn tách khỏi cội nguồn châu Á, gia nhập vào cường quốc châu Âu mà còn thể hiện quyền lực cai trị đối với người dân. Điều này cũng được áp dụng khi xây dựng các nhà tù với mục đích là kỉ luật và giáo dục.

Ảnh trên là một số phòng giam trong nhà tù Kanazawa. Nhà tù này có 5 dãy phòng giam được bố trí xung quanh một nhà bảo vệ trung tâm hình bát giác có tháp canh trên đỉnh. Thiết kế này có thể cho phép lính canh quản lý và giám sát toàn bộ nhà tù một cách hiệu quả. Tuy nhiên, sau khi di dời đến Meiji Mura, nơi đây chỉ còn lại dãy phòng giam thứ năm.

Tiếp theo, chúng tôi sẽ giới thiệu với bạn những dấu vết kì lạ còn lại của một công trình trong bức ảnh bên dưới - Trụ sở chính của Ngân hàng Kawasaki. Trước đây khi nằm ở Nihonbashi, Tokyo, tòa nhà ban đầu cao 3 tầng và nằm trên một khu đất cao. Đây là vị trí cao nhất trong làng và mọi người có thể nhìn thấy nó từ rất xa. Bạn có thể trèo lên tầng trên để ngắm nhìn toàn bộ Meiji Mura.

Ngân hàng Kawasaki được xây dựng theo phong cách tân cổ điển thường thấy ở các tòa nhà ngân hàng vào thời điểm đó. Tiếc rằng ngân hàng này đã bị phá hủy và xây dựng lại vào năm 1986, vì thế chỉ còn một góc của tòa nhà được giữ cho đến ngày nay. Lối vào ngân hàng ban đầu đã được thay thế kết hợp thành mặt tiền của tòa nhà mới. Điều đặc biệt là phần đang được bảo tồn của tòa nhà này dường như có một phong cách "hậu hiện đại" so với toàn bộ tổng thể tòa nhà.

Cuối cùng, chúng tôi sẽ giới thiệu với bạn Hội trường sảnh chính của khách sạn Imperial, khu vực ở vị trí sâu nhất của Meiji Mura và cũng được coi là tài sản quý có giá trị nhất của bảo tàng.  

Khách sạn Imperial thực tế được xây dựng vào nửa cuối thời kì Taisho và được thiết kế bởi kiến trúc sư vĩ đại người Mỹ Frank Lloyd Wright. Khách sạn có kiến trúc hiện đại và khung tòa nhà gần như được làm toàn bộ bởi các cột dọc song song nhau. Phần trang trí cũng sử dụng các khối hình học trừu tượng. Ngoại trừ các cột ở bể bơi và cấu trúc hình bán cầu ở phía trước của sảnh chính, mặt tiền của tòa nhà, gạch đất nung trên các cột và khối xi măng rỗng đều được chạm khắc các khối hình học phức tạp liên tiếp giống như chữ tượng hình Maya. Do vậy, người ta còn gọi đây là "kiến trúc phục hưng của văn minh Maya".

Khách sạn Imperial không chỉ có kiến trúc ngoại cảnh chưa từng thấy mà còn được xây dựng với khả năng chống lại những cơn động đất mạnh sau khi nghiên cứu hiện tượng động đất thường xảy ra ở Nhật Bản. Trận động đất lớn Kanto xảy ra chỉ vài ngày sau khi công trình khách sạn vừa hoàn thành, trong khi hầu hết các công trình ở Tokyo bị hủy hoại thì khách sạn Imperial là một trong số ít công trình chỉ bị hư hỏng nhẹ. Vẫn tồn tại sau trận động đất và không kích trong Chiến tranh thế giới thứ hai, khách sạn này sau đó được chỉ huy bởi lực lượng đồng minh sau chiến tranh. Chỉ đến năm 1967, người ta mới quyết định phá bỏ khách sạn với lý do nó đã cũ, lỗi thời và bị lún. Khách sạn Imperial không chỉ là dấu mốc trong lịch sử kiến trúc Nhật Bản mà còn là một trong những kiệt tác nổi tiếng của kiến trúc sư Wright. Bạn có thể thấy hình ảnh khách sạn Imperial tráng lệ trong nhiều phim truyền hình Nhật Bản như “Manpuku”, “Half Blue”, “Hanako to Anne”, “Onna no Kunsho” và thậm chí cả trong MV của ca sĩ Kana Nishino.

Nếu bạn đã mệt sau khi đi bộ ngắm cảnh trong công viên rộng lớn này, bạn có thể sử dụng xe lửa hơi nước và xe điện do Meiji Mura cung cấp.

Hai đầu máy xe lửa hơi nước cổ vẫn còn hoạt động sẽ đưa bạn từ Yokohama đến Shinbashi hoặc từ Fuji ở tỉnh Shizuoka đến Omiya-cho. Xe điện là một phần của Kyoto Shiden (xe điện chở khách công cộng), nằm trong hệ thống đường sắt điện khí hóa đầu tiên ở Nhật Bản.

Ngoài những nội dung triển lãm trên, Meiji Mura còn tổ chức nhiều sự kiện như lễ hội cosplay, trò chơi trốn thoát và trò cờ tỉ phú kích thước thật. Vào nửa cuối năm, Meiji Mura sẽ kết hợp tổ chức nhiều hoạt động với chủ đề truyện tranh "Rurouni Kenshin". Khi đó, thanh kiếm yêu thích của nhân vật chính Himura Kenshin - sakkabato (thanh kiếm có lưỡi kiếm ngược) được rèn bởi người thợ rèn Kanekuni ogawa sẽ được trưng bày từ ngày 1 tháng Tám. Đây sẽ là sự kiện thu hút đông đảo những tín đồ truyện tranh ghé thăm.

Nếu bạn đến tỉnh Aichi, nhớ ghé thăm Bảo tàng Meiji Mura để trải nghiệm những câu chuyện hiện đại hóa đầy lãng mạn thời Minh Trị ở đây nhé.

 

Nếu bạn muốn phản hồi về bài viết, hay có ý tưởng muốn chia sẻ, hoặc câu hỏi liên quan đến Nhật Bản, vui lòng chia sẻ trên trang Facebook, Twitter, hoặc Instagram của chúng tôi!